بسمه تعالی

خَلِّصنا مِن النارِ یا رَب

معرب ومبنی

معرب : به اسمهایی که قابل تغییر میباشند یعنی در جملات مختلف نقشهای مختلفی را میپذیرند

وحالات اعرابی مختلف یعنی حرکت آخرآنها تغییر میکند

مثال: حسن ـــــــــــــــ← جاءَ حسنٌ        رأیتَ حَسَناً        سَلَمتُ عَلی حَسَنٍ

نکته : کلمه حسن درجمله اول فاعل ومرفوع-جمله دوم مفعول ومنصوب-جمله سوم مجروربه حرف جر

مبنی : به کلماتی که همیشه به یک شکل بوده وهیچگاه تغییر نمیکنندباوجود اینکه حالات اعرابی

مختلف میپذیرند  مثل : هُم ــــــــــــ هُم یکتبون الدَرسَ - وَجَدناهُم فی الطَریق -أخَذنا مِنهُم الکتاب

«کلمه  هُم در3جمله به یک شکل بوده با اینکه حالتهای مختلف اعرابی را گرفته است»

نگته مهم : کلیه کلمات مبنی اعرابشان محلی بوده وحرکات اعراب در آخرآنها ظاهر نمیشود

انواع مبنی:

الف: اسم

1- اسم اشاره:   هذا - هذه - ذلک - تلک - اولئک - هؤلاء

  هذا کتابٌ لا رَیبّ فبه    مبتدا محلاً مرفوع

2- اسم موصول : الذی - التی - الذینَ - اللاتی(خاص) مَن - ما(عام)

  هُوَ الذی خَلقَ السّماوات    خبرمحلا مرفوع 

به جمله بعد ازموصولات صله موصول میگویند

3- اسم استفهام ( کلمات پرسشی): أینَ - کیفَ - ماذا - مَن - ما- هَل -.....

أینَ تَذهَبُ؟ أذهَبُ الی المدرسه-أذهَبُ ماشیاً     مَن خَرَجَ؟ خرجَ علیٌ

در کلمات پرسشی بستگی به کلمه ای که در جواب به کارمیبریم داردتانقشش مشخص شود

4-اسم شرط: مَن  - ما - إن    که بعدازآنها دو فعل مضارع مجزوم می آید

 مَن یدرُس ینجَح

5- ضمیر : شامل کلیه انواع ضمیر میشودکه درمبحث گذشته گفتیم

ضمیرمنفصل ومتصل.... هو  هما  هم  ایاک ایاکما   ک  کما کم  ا- وا تَ تُما

هو قادرٌ     ایاک نعبُدُ      خرجوا   

ب:  فعل

1- فعل ماضی : کلیه صیغه های ماضی مبنی میباشند

2-فعل امر : کلیه صیغه های امر مبنی میباشد

3- فعل مضارع : فقط دو صیغه 6و 12 مبنی بقیه صیغه ها معرب است یَذهَبنَ تَذهَبنَ

ج:حروف :

کلیه حروف مبنی هستند

نکته :

1-کلماتی که حرکت آخر آنها فتحه( ــــَ ) باشد مبنی برفتح هُوَ

2-کلماتی که حرکت آخر آنها کسره (ــِـــ) باشد مبنی برکسر   کتابکِ  لــِلناصرینَ

3-کلماتی که حرکت آخر آنها ضمه (ـــُـــ) باشد مبنی بر ضم   

 4-کلماتی که حرکت آخر آنها ساکن ــــــــ°باشد مبنی بر سکون   مِن°

معرفه ونکره:

معارف شش بود  مضمر  اضافه       علم    ذواللام   موصول و   اشاره

1-نکره: به اسامی گفته میشود که ناشناخته میباشندودرآخرآن تنوین قرار میگیرد(ــًـــٍـــٌ)

کتابٌ   کتاباً  کتابٍ

2- معرفه :به اسامی گفته میشود که شناخته شده ودارای  شش نوع میباشد

انواع معارف:

1-ضمایر:تمامی ضمیرها را شامل میشود

الف :ضمیر منفصل: 1- ضمیر منفصل مرفوعی (هو - هما - هم - هی - هما - هن.......نقش آنها مبتدا مرفوع)

 2- ضمیر منفصل منصوبی(ایاه - ایاهما - ایا هم - ایاها........ نقش آنها مفعول به منصوب)

ب : ضمیر متصل : 1- ضمیر متصل مرفوعی ( ا -و-ن-تَ-تُما-تُم-تِ-تُما-تُنَ-تُ-نا-ی........نقش آنهافاعل مرفوع)

 2- ضمیر متصل منصوبی ومجروری(هُ- هُما- هُم-ها-هُما-هُنَ-ک-کما...ی- نا...نقش آنها مفعول به ومجرور)

نکته 1:ضمایر متصل مرفوعی متصل به فعل میباشندوچون بعدازفعل هستندفاعل مرفوع میباشند خَرَجــــا

حروفی که با رنگ آبی هستند مشترک بین ماضی ومضارع است کتَبنَ یکتبن تکتبن خرجوا یخرجون

نکته2: ضمیر نا هم در متصل مرفوعی وهم در متصل منصوبی است طریقه شناخت آن به این شکل است

ماباید به حرکت حرف ماقبل آن توجه کنیم اگر حرکت حرف ماقبل ساکن باشدمرفوعی وفاعل است

اگر حرکت حرف ماقبل فتحه باشدمنصوبی ومفعول به میباشد خَرَجــــ°نا   ضَــرَ بـــَـنا

نکته3: برای تشخیص ضمیر متصل منصوبی از مجروری :

 ضمایر هُ هُما هُم ها هُما .. اگر به فعل متصل شوند منصوبی   ضَرَبــَه یضربُونـــَه

اگر به اسم وحرف متصل شوند مجروری(مضاف الیه -مجروربه حرف جر)   کتا بـــَه   علیــهِ

2- اسم اشاره:  هذا   هذه ذلک تلک هؤلاء اولئک

3-اسم موصول :  الذی التی الذین اللاتی من ما

4- دارای  الف و لام (ال):  الکتاب  السفینة

5-اسم علم : اسامی خاص

6- اضافه : اسم نکره ای است که بااضافه شدن به یکی ازمعرفه ها که معمولا اسم ال دار یا ضمیر است

کتابٌ  ← کتاب المحسنات      کتابــــــه تنوین حذف شده نکره تبدیل به معرفه میشود